Europese burgers moeten actief betrokken zijn bij het politieke en maatschappelijke leven van de Europese Unie. Het Erasmus+ programma ondersteunt actief burgerschap, bevordert de ontwikkeling van sociale en interculturele competenties, kritisch denken en democratische geletterdheid.
Zo dragen we samen bij aan een samenleving waarin meer burgers deelnemen aan democratische processen en hun Europees burgerschap vergroten door formeel en niet-formeel leren.
Democratische participatie was het Epos jaarthema in 2024.
EU burger, maakt het wat uit?
Een laagdrempelig filmpje dat je leert de Europese Unie en het Europese burgerschap te begrijpen onder meer door verhalen van mensen zoals jij en ik.
Het filmpje is zowel beschikbaar in het Nederlands (ondertiteld) als het Engels (eveneens ondertiteld).
Het filmpje is tevens beschikbaar in 26 andere talen.
Democratische participatie was het jaarthema van Epos in 2024. Bovendien waren er in 2024 nationale en Europese verkiezingen.
Daarom deed Epos een onderzoek naar de rol van Erasmus+ in het bevorderen van democratische participatie, zowel bij leerlingen, cursisten, studenten als bij personeelsleden. Dat leverde een aantal opmerkelijke inzichten op.
Het EMPOWAY-project
Empoway werkt aan een inclusieve samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn en zich kan ontplooien. Via educatie en activisme, ondersteund door training en coaching, zet de organisatie zich in om mensen levenslang te laten leren over diversiteit en inclusie, met speciale aandacht voor de dovengemeenschap. Hun missie? Een maatschappij waarin iederéén mee kan doen – een visie die Empoway graag uitdraagt in scholen en organisaties in heel Europa. Met hun recente project bood Empoway dove deelnemers de kans om vaardigheden op te doen in belangenbehartiging en leiderschap. “We willen doven sterker maken, zodat ze effectief mee kunnen doen en zichtbaar zijn in de besluitvorming”, zegt Timothy Rowies van Empoway.
Meer weten
Hoewel de Europese Unie steeds meer invloed heeft op ons dagelijks leven, leren jongeren op school vaak maar weinig over wat de EU eigenlijk betekent. Dat moet anders, vindt Kris Grimonprez, gastdocent aan de KU Leuven en initiatiefnemer van het Case4EU-project. “Het is onzettend belangrijk dat jongeren begrijpen wat de EU is, welke waarden ze uitdraagt en hoe ze hun leven beïnvloedt”, vertelt ze. Vanuit haar achtergrond in de academische wereld en haar persoonlijke
betrokkenheid bij de EU, zet Kris zich vol overtuiging in om
Europees burgerschap voor jonge mensen concreet en
toegankelijk te maken.
Bij GO! Talent Dendermonde is de wereld de klas, en Malta het podium waar leerlingen hun dromen najagen en hun grenzen verleggen. Het Erasmus+ project van de school, dat in 2017 begon als een bescheiden initiatief, is uitgegroeid tot een krachtige motor voor persoonlijke en professionele groei. Elke De Baere, leerkracht economie en stagebegeleider, vertelt hoe het project niet alleen de vaardigheden van de leerlingen versterkt, maar ook deuren opent naar een inclusieve en duurzame toekomst. “We willen onze leerlingen laten zien dat de wereld aan hun voeten ligt. Door hen te ondersteunen, geven we hen de kans om te groeien en hun dromen waar te maken.
Isabella Livoti is beleidsmedewerker Europese Horizontale Prioriteiten bij Epos, waar ze sinds 2022 verantwoordelijk is voor het implementeren van de vier horizontale prioriteiten binnen het Erasmus+ programma. Deze taak ziet ze als een
boeiende uitdaging. “Het was een nieuwe functie, en dat trok me meteen aan”, vertelt ze. Isabella’s werk helpt bij het realiseren van belangrijke doelen zoals inclusie, duurzaamheid, digitalisering en democratische participatie. “Deze thema’s
zijn actueler dan ooit, vooral voor jongeren. Ze zitten overal en maken echt deel uit van onze samenleving.”
In een tijd waarin sociale samenhang en gedeelde waarden steeds belangrijker worden, brengt het Erasmus+ project LTA PEACE jongeren uit heel Europa samen om zich in te zetten voor gelijkheid en actieve burgerparticipatie. “Meer dan ooit staan Europese waarden centraal”, zegt Sara Pagliai, coördinator van Erasmus+ Indire.
Internationale stages: een springplank voor de toekomst van leerlingen van Sint-Jozefinstituut Kontich
Het Sint-Jozefinstituut in Kontich zet zich volop in voor de toekomst van haar leerlingen. Met een breed aanbod aan opleidingen, van ASO tot BSO, streeft de school naar maximale leerwinst en persoonlijke groei. In dit kader organiseerde.
Een jaar geleden bracht Unesco de Verklaring van Berlijn uit over een nieuwe oriëntatie voor Educatie voor Duurzame Ontwikkeling (EDO). Naar aanleiding van die verklaring heeft de Vlaamse Unesco Commissie de Educatie voor Duurzame Ontwikkeling in Vlaanderen onder de loep genomen en gekeken hoe deze spoort met Unesco’s nieuwe klemtoon op transformatief leren. In het advies over EDO schuift de commissie vijf aanbevelingen naar voor.
Zuiderse sferen in de GO! basisschool De Tandem en leefschool Het Droomschip in Eeklo. Daar waren drie Spaanse leerkrachten te gast. Het gaat om Spaanse leerkrachten uit de buurt van Segovia. “Onze school wil op deze manier letterlijk haar grenzen verleggen, en de kinderen en leerkrachten op weg zetten naar echt Europees burgerschap”, zegt Jamila De Backer.
De website Case4EU van de KULeuven wil op een innovatieve manier inzicht geven in de Europese Unie en Europees burgerschap en doet dat aan de hand van EU-casussen: concrete verhalen van EU-burgers.
De website richt zich in de eerste plaats tot lesgevers (secundair en hoger onderwijs en levenslang leren). Het is een handige tool om te gebruiken in de les en laagdrempelig te leren over EU-rechten en -plichten.
Een selectie van het didactisch materiaal vind je in het boek van Griet Galle en Kris Grimonprez (red.), Europees burgerschap in de klas: Casussen voor mondige EU-burgers (Universitaire Pers Leuven 2022).
Case4EU is winnaar van de Maatschappijprijs & Pioniersprijs.